Ahmet Yesevi Kimdir?

AHMET YESEVİ KİMDİR?

   Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol sen!

 Tarihte bilinen ilk büyük Türk mutasavvıfı unvanını taşır. Türkistan'da yetişen büyük velilerdendir. Asıl adı Ahmet bin İbrahim bin İlyas Yesevi olup, Yesevîlik adı verilen tasavvufî akımının mimârı olan "Hazret-i Türkistan" nâmıyla da meşhur "Hâce Ahmed Yesevî" bir İslâm âlimidir.  Hicri 5. asrın ortalarında(1093) doğduğu tahmin edilmektedir. Çok küçük yaşta babasını, 7 yaşında da annesini kaybetmiştir. Yesi şehrinde ilim ve terbiye tahsil etmiştir. Bundan dolayı Yesevi nisbetiyle şöhret bulduğu kabul edilmiştir. Yesi´de önce Arslan Baba Hazretleri'nden ders aldı. Arslan Baba´nın vefatıyla Buhara´ya gitti. Orada Ehli Sünnet alimlerinden Yusuf Hamedani’ye bağlandı ve manevi ilimleri tahsil etti. İnsanlara doğru yolu göstermek için ondan icazet (diploma) aldı.   Buhara bu tarihlerde Karahanlıların hakimiyeti altındaydı ve devrin en büyük ilim merkezlerinden biriydi. Dünyanın çeşitli yerlerinden talebeler buraya gelip ilim tahsil ediyorlardı. Buhara´da güçlü bir Hanefi Fıkıh geleneği mevcuttu. Ahmed Yesevi Buhara´da bir müddet ders verdi. Daha sonra bu vazifeyi başkasına devredip Yesi´ye döndü ve burada talebe yetiştirmeye başladı. Büyüklüğü ve şöhreti kısa zamanda Maveraünnehir, Horasan ve Harzem dolaylarına yayıldı. Zamanının en büyük ve üstün evliyalarından oldu. Yesevi, zahiri ve batını bütün ilimlerde derin bir alimdir. Günün büyük bölümünü ibadet ve zikir ile geçirirdi. Geriye kalan zamanlarda talebelerine zahiri ve batını ilimleri öğretir, günün kısa bir bölümünde ise geçimini sağlamak üzere tahta kaşık ve kepçe yapıp bunları satardı. 
  Yesevi dergahı, fakirler, yoksullar, yetim ve çaresizler için bir sığınak yeriydi. Bu dergahlar aynı zamanda, tekke edebiyatının ilk temsil edildiği yerler olmuştur. Ahmed Yesevi, tekke edebiyatının ilk temsilcisidir. Bu vesileyle Anadolu’daki Türk edebiyatının yeşerip gelişmesine zemin hazırlamış, Yunus Emre gibi büyük şairlerin yetişmesine vesile olmuştur.
  Ahi Evran, Hacı Bektaş, Mevlana, Taptuk Emre, Yunus Emre gibi talebeler Anadolu’da, Yesevi’nin çizdiği yolda ilerlemişler ve Türk dilini, edebiyatını, kültürünü ve özellikle İslam dinini doğru olarak gelecek nesillere aktarmışlardır. Yesevi’nin sade bir Türkçe ile halkın anlayacağı, sohbet tarzındaki Hikmet adlı şiirleri, Çin´den Marmara sahillerine kadar yayılıp, Türk milletine manevi ışık olmuştur. Ahmed Yesevi, Hicri 590 (1194) tarihinde Yesi şehrinde vefat etmiştir. Anlatılanlara göre Yesevî, altmış üç yaşına geldiğinde tekkesinin avlusunda bir çilehane hazırlattı ve vefatına kadar burada ibadet ve riyazetle meşgul oldu, yaptırdığı bu hücrede yaşadığı ve 73 yaşında vefat ettiği rivayetler arasındadır.

Eserleri:

•          Dîvân-ı Hikmet

•          Fakr-nâme

•          Risâle der Âdâb-ı Tarîkat

•          Risâle der Makâmât-ı Erba‘în